ciąża i poród
dziecko
kobieta
dla dzieci
rodzina
podróż
zobacz koniecznie

Nietrzymanie moczu u dzieci

-
Nietrzymanie moczu u dzieci
Nietrzymanie moczu u dzieci to bardzo powszechny problem, jest to drugi pod względem częstości występowania, po schorzeniach alergicznych, przewlekły problem zdrowotny. Szacuje się, że w Polsce liczba dzieci dotkniętych tą dolegliwością wynosi około 300 tysięcy.

Przyczyny NTM u dzieci mogą być bardzo różne, tak samo zróżnicowane jest leczenie tej przypadłości. Dlatego ważne jest, aby przeprowadzić dokładne rozpoznanie i prawidłowo zakwalifikować rodzaj nietrzymania moczu.

U dzieci rozróżnia się dwa podstawowe rodzaje NTM
  • moczenie
  • nietrzymanie moczu
.
Wśród tych dwóch typów da się wyróżnić kilka bardziej szczegółowych grup, które zostaną omówione poniżej.

Klasyfikacja NTM

Moczenie


Termin „moczenie”, zgodnie z terminologią ICS [International Continence Society], stosuje się do moczenia nocnego. Skala problemu uzależniona jest od wieku – wśród 4-latków co trzecie dziecko moczy się w nocy, wśród 5 i 6-latków co piąte, a wśród 7-latków co dziesiąte. U ok. 1-2% dzieci moczenie nocne trwa aż do wieku dorosłego.
Niestety wielu rodziców bagatelizuje ten problem, uważając że wcześniej lub później dziecko „wyrośnie” z tego. Tymczasem przyjęcie biernej postawy oczekiwania może mu jedynie zaszkodzić. Rodzice często uważają, że moczenie wynika z nieprawidłowego nawyku, albo z lenistwa dziecka. Utrzymywanie się moczenia nocnego jest przyczyną wtórnych zaburzeń emocjonalnych. „Moczące się” dzieci często unikają kontaktów z rówieśnikami, izolują się i rezygnują z wyjazdów na kolonie. Moczenie może być również przyczyną powstawania konfliktów rodzinnych.

Moczenie pierwotne i wtórne


Moczenie nocne możemy podzielić na dwie grupy biorąc pod uwagę czas pojawienia się. O moczeniu pierwotnym mówimy wówczas gdy występuje ono bez przerwy od samego urodzenia. Natomiast moczenie wtórne pojawia się po tzw. „suchej przerwie”, trwającej co najmniej pół roku.
Przyczyną moczenia pierwotnego są najczęściej:
  • niedobór wazopresyny w godzinach nocnych, powodujący niedostateczne zagęszczanie moczu (nocna poliuria),
  • opóźnienie w nabywaniu kontroli nad pęcherzem podczas snu (pęcherz nadreaktywny).

Dziecko, które cierpi na pierwotne moczenie nocne spowodowane niedostatecznym zagęszczaniem moczu w nocy moczy się od urodzenia, natomiast w ciągu dnia nie popuszcza moczu, nie odczuwa również tzw. parć naglących, czyli gwałtownej potrzeby oddania moczu. Jest to najczęstsza i zarazem najłagodniejsza forma NTM występująca u dzieci. Częstotliwość występowania tej postaci moczenia maleje wraz z wiekiem.

Moczenie nocne wtórne jest zwykle objawem wady lub choroby układu moczowego. W tej grupie dzieci może to być również objaw zaburzeń emocjonalnych. Jest to jednak niewielki odsetek dzieci i przed skierowaniem dziecka do psychologa luby psychiatry należy w każdym przypadku wykluczyć organiczne przyczyny moczenia nocnego. Moczenie wtórne, w przeciwieństwie do pierwotnego często wzmaga się wraz z wiekiem.

Moczenie nocne izolowane i współistniejące
Zarówno moczenie pierwotne, jak i wtórne możemy podzielić jeszcze na dwie grupy – moczenie izolowane i współistniejące z innymi zaburzeniami oddawania moczu (częstomocz, naglące parcia, epizody nietrzymania moczu w ciągu dnia). To pierwsze dotyczy dzieci moczących się tylko w nocy, u których nie występują inne choroby bądź wady układu moczowego. Natomiast moczenie współistniejące może być spowodowane nawracającymi zakażeniami dróg moczowych. Wtedy jest to bardzo niepokojący sygnał, sugerujący obecność wady układu moczowego.

Nietrzymanie moczu


Jeżeli moczeniu nocnemu towarzyszą jakiekolwiek (nawet drobne) epizody gubienia moczu w dzień to taki typ moczenia zaliczany już jest do kategorii nietrzymania moczu.
Nietrzymanie moczu u dzieci można podzielić na trzy grupy biorąc pod uwagę schorzenia, które mogą je powodować. Są to zaburzenia czynnościowe, neurogenne oraz wady anatomiczne.

Zaburzenia czynnościowe


Najczęściej występującą przyczyną NTM u dzieci są zaburzenia czynnościowe pęcherza występujące pod postacią zespołu parć naglących. Mogą one prowadzić do wtórnych zaburzeń mikcji. Zaburzenia takie mogą przybierać różne formy np. oddawanie moczu przerywanym lub nieregularnym strumieniem.

Zaburzenia neurogenne


Zaburzenia neurogenne są skutkiem m.in. wad wrodzonych, schorzeń oraz urazów układu nerwowego powodujących uszkodzenie ośrodków regulujących czynność pęcherza i cewki moczowej lub przerwanie ciągłości szlaków nerwowych.
Pęcherz neurogenny u dzieci najczęściej spowodowany jest przepukliną oponowo-rdzeniową.

Wady anatomiczne


Do najczęściej spotykanych wad anatomicznych, które mogą powodować nietrzymanie moczu należą: wynicowanie pęcherza moczowego, wierzchniactwo, zastawka cewki tylnej oraz ektopia moczowodu.

NTM - badanie i leczenie


Moczenie nocne


Podstawą diagnostyki moczenia nocnego powinno być: przeprowadzenie dokładnego wywiadu, dzienniczek mikcji oraz badanie fizykalne. Badania dodatkowe to: ogólne badanie moczu, posiew moczu, badanie USG jamy brzusznej oraz przepływ cewkowy. Badania bardziej inwazyjne (radiologiczne, endoskopowe, urodynamiczne) zazwyczaj nie są konieczne. W przypadku moczenia wtórnego pomocne może być również badanie psychologiczne.
Metoda leczenia moczenia nocnego jest uzależniona od jego przyczyn. W przypadku pierwotnego izolowanego moczenia nocnego spowodowanego nocną poliurią stosuje się desmopresynę – syntetyczny analog wazopresyny. Lek o nazwie Minirin (Ferring Pharmaceuticals) jest dostępny w postaci tabletek 0,1 i 0,2 mg lub aerozolu do nosa. Od jesieni tego roku lek będzie dostępny również w postaci liofilizatu doustnego (Melt). „Minirin to octan desmopresyny, analog hormonu antydiuretycznego (wazopresyny) stosowany w moczówce prostej, na noc w moczeniu nocnym (idiopatycznym) dzieci, a także w poliurii nocnej i przeroście stercza z nokturią oporną na inne rodzaje farmakoterapii. Te ostatnie dwa zastosowania są obecnie w fazie badań i wykraczają poza wskazania farmakopeiczne (tzw off-label)” – mówi urolog, dr Piotr Dobroński.
Z innych metod terapii stosuje się: trening wybudzania, stosowanie systemów alarmowych, ograniczanie podawania płynów w godzinach wieczornych.
Moczenie wtórne o podłożu psychogennym leczy się za pomocą psychoterapii oraz łagodnych leków tonizujących.
Moczenie współistniejące (zarówno pierwotne, jak i wtórne) wymaga zastosowania bardziej skomplikowanych metod leczenia, zależnie od współistniejących chorób.

Nietrzymanie moczu


Pierwszą czynnością wykonaną przez lekarza powinno być przeprowadzenie wywiadu. Dzięki niemu można określić z jakim rodzajem nietrzymania moczu mamy do czynienia – z parcia, czy wysiłkowym. Dziecko, u którego następuje nagłe uczucie parcia, tak silne, że nie można go przezwyciężyć, najprawdopodobniej cierpi na NTM z parcia (czyli jedną z postaci pęcherza nadreaktywnego). Dziecko podejmuje wówczas różne działania obronne np. krzyżowanie nóg, czy kucanie na pięcie. Z kolei NTM wysiłkowe pojawia się bezwiednie, bez odczucia nagłego parcia. Związane jest to ze wzrostem ciśnienia brzusznego w czasie wysiłku. Za wyciek moczu w pierwszym wypadku odpowiedzialny jest wypieracz, a w drugim - zwieracze. Oprócz wywiadu równie ważna jest analiza dzienniczka mikcji.
Równie ważne jest badanie fizykalne, które może wskazać na przyczyny anatomiczne lub neurogenne. Lekarz badający dziecko powinien m.in. zwrócić uwagę na to, czy mocz wycieka podczas kaszlu lub napinania brzucha oraz na ewentualne anomalie anatomiczne układu moczowego.
Inne rodzaje badań to np.: badanie ultrasonograficzne, badanie przepływu cewkowego, badanie radiologiczne, badanie urodynamiczne i badanie endoskopowe.
W początkowym etapie leczenie sprowadza się do wyrobienia nawyku regularnego oddawania moczu. Dodatkowo można podawać leki hamujące skurcze spontaniczne wypieracza (oxybutynina). Jeżeli dziecko cierpi na zaburzenia mikcji należy przeprowadzić tzw. reedukację, czyli naukę prawidłowego oddawania moczu (biofeedback).
Z kolei leczenie zaburzeń neurogennych polega przede wszystkim na zwalczaniu stałego zalegania moczu w pęcherzu. Podstawową metodą leczenia jest cewnikowanie. W przypadku neurogennej nadczynności wypieracza (spontaniczne skurcze pęcherza) stosuje się również leczenie farmakologiczne.
Jeżeli metody zachowawcze nie przynoszą rezultatów konieczne staje się zastosowanie leczenia chirurgicznego. Operacyjnie można np. poprawić pojemność pęcherza moczowego i obniżyć ciśnienie wewnątrzpęcherzowe. W przypadku obniżonego ciśnienia zamknięcia cewki moczowej (np. porażenie zwieraczy) po zakończeniu okresu wzrastania dziecka można przeprowadzić implantację sztucznego zwieracza cewki moczowej.


Nietrzymanie moczu



Na podstawie m.in.:
- „Diagnostyka różnicowa moczenia i nietrzymania moczu u dzieci”, w: „Służba Zdrowia”, nr 84-88 z dn. 5.11.2007 oraz nr 89-92 z dn. 26.11.2007
- www.moczenienocne.pl



Opr. 2008-09-18

Nietrzymanie moczu u dzieci - dodano: 2020-03-06

Portal maluchy.pl jest serwisem edukacyjnym. Informacje zawarte na naszych stronach służą wyłącznie celom informacyjnym. Wszelkie problemy muszą być konsultowane z odpowiednim lekarzem specjalistą. Autorzy i firma ITS MEDIA nie odpowiadają za jakiekolwiek straty i szkody wynikłe z zastosowania zawartych na stronach informacji lub porad.