- Co to jest próchnica zębów i jakie są jej przyczyny?
- Jak dochodzi do zakażenia próchnicą?
- Objawy próchnicy
- Leczenie próchnicy
- Jak zapobiegać próchnicy?
Co to jest próchnica zębów i jakie są jej przyczyny?
Ubytki próchnicowe są wynikiem choroby infekcyjnej, czyli próchnicy zębów, wywołanej przez bakterie próchnicotwórcze, z których główne to Streptococcus mutans i Lactobacilli.
Główne czynniki próchnicotwórcze to:
- bakterie kwasotwórcze, które znajdują się na zębach tworząc tzw. płytkę nazębną czyli płytkę bakteryjną,
- dostarczane z pożywieniem węglowodany (cukry) stanowiące pożywkę dla bakterii, które tworzą z nich kwasy,
- czynniki gospodarza (np. mała ilość wydzielanej śliny, nieużywanie past do zębów z fluorem)
- współdziałanie wymienionych trzech czynników przez odpowiednio długi okres czasu.
Jak dochodzi do zakażenia próchnicą?
Każdy człowiek, z wyjątkiem noworodka, posiada w jamie ustnej różny poziom bakterii próchnicotwórczych. Bakterie te są przenoszone z osoby na osobę za pośrednictwem śliny np. przez korzystanie z tych samych sztućców, szklanek. Do namnażania się i kolonizacji wymagają twardej powierzchni jaką jest ząb, na którym tworzą zorganizowaną strukturę tzw. płytkę nazębną (płytką bakteryjną). Próchnica jest chorobą zakaźną, przenoszona jest przez ślinę zazwyczaj od matki (70%), ale może być też przenoszona od ojca, rodzeństwa, opiekunki, dziadków.
W jaki sposób następuje zakażenie próchnicą?
- dziecko często wkłada palce do jamy ustnej matki i następnie je oblizuje
- jedzenie tymi samymi sztućcami, picie z tego samego naczynia, dzielenie się napojami, pożywieniem, lodami itp.
- oczyszczanie zabrudzonego smoczka przez oblizywanie go przez matkę.
Kiedy najczęściej następuje zakażenie dziecka bakteriami próchnicotwórczymi?
- po raz pierwszy najczęściej między 19 a 31 miesiącem życia dziecka
- po raz drugi w okresie wyrzynania się zębów stałych, tj. między 6 a 12 rokiem życia.
Objawy próchnicy
W początkowej fazie próchnicy na szkliwie zęba pojawia się biaława plamka. Z czasem plamka robi się chropowata i przybiera ciemniejszy kolor. Nieleczona zmiana dociera do zębiny i zmiękcza ją. Powstaje wówczas ubytek, który może reagować na bodźce zewnętrzne: ciepło, zimno, słodkie i kwaśne napoje i pokarmy (nie należy mylić z nadwrażliwością zębiny). Zmiany chorobowe docierają następnie do miazgi zęba i powodują w niej stan zapalny. Pojawia się uporczywy ból. Zaniedbanie próchnicy w początkowym etapie jej rozwoju może skutkować poważnymi problemami.
Leczenie próchnicy
Leczenie próchnicy następuje w gabinecie stomatologicznym. Dentysta może zastosować następujące metody leczenia:
- remineralizacja - w ten sposób leczy się jedynie tzw. próchnicę początkową. Występuje wówczas niewielkie odwapnienie widoczne w postaci białych albo ciemniejszych plamek. Nie wymaga ono przykrego dla nas borowania. Dentysta, po dokładnym oczyszczeniu tego miejsca, nakłada związek fluoru w postaci żelu lub lakieru. Preparat ma stworzyć odpowiednie warunki do tego, żeby jony wapniowe, fosforanowe oraz fluorkowe powtórnie wbudowały się w uszkodzone miejsce. Zabieg należy kilka razy powtórzyć.
- plombowanie - jeśli widoczna jest nawet mała dziurka, zębina, jako tkanka bardziej miękka i mniej niż szkliwo odporna na próchnicę, może ulec znacznemu uszkodzeniu. Stomatolog musi najpierw usunąć chorą tkankę (najczęściej robi to tradycyjnym wiertłem, rzadziej - laserem lub specjalnym rozpuszczającym zmiany próchnicowe żelem). Następnie wypełnia szczelnie ubytek odpowiednim materiałem, zwanym potocznie plombą. Musimy jednak wiedzieć, że ani laser, ani żel nie zastępują borowania, tylko znacznie je skracają.
Jak zapobiegać próchnicy?
Zęby zaczynają powstawać już w życiu płodowym, dlatego stan zębów dziecka zależy też od diety jego matki i jej przyzwyczajeń, które dziecko przejmuje. Proces powstawania zębów, nazywany odontogenezą, trwa od 4 tyg. ciąży, kiedy to kształtują się zawiązki zębów mlecznych, do około 20 roku życia, gdy dobiega końca rozwój ósemek, tzw. zębów mądrości. Dlatego w okresie ciąży mama powinna:
- ograniczyć ilość cukrów,
- jeść jak najwięcej produktów białkowych, ponieważ białko i kolagen stanowią organiczny zrąb twardych tkanek zęba.
Na jakość zębów wpływ mają również witaminy A, C i D oraz wapń. Brak witaminy A lub C prowadzi do niedorozwoju szkliwa (hipoplazji). Wraz z dojrzewaniem zębów w ich matrycy (części szkliwa) odkłada się fosforan wapnia. Jeśli dostarczamy go dziecku zbyt mało, zęby mają znacznie słabsze i szkliwo, i zębinę.
______________________________________________________________
Opracowanie: Katedra i Zakład Stomatologii Zachowawczej i Dziecięcej Akademii Medycznej we Wrocławiu
Opr. 2010-06-22
Próchnica zębów - dodano: 2019-11-13