W sytuacjach, gdy zawodzą metody chirurgiczne, farmakologiczne oraz prostsze metody rozrodu wspomaganego medycznie (inseminacja domaciczna) lekarz może zaproponować parze zabieg zapłodnienia pozaustrojowego. Zapłodnienie in vitro oznacza dosłownie „zapłodnienie w szkle”. Procedura ta daje wielu parom mającym problem z niepłodnością nierzadko jedyną szansę zostania biologicznymi rodzicami.
Ten złożony i wieloetapowy proces jest najczęściej zalecany w następujących sytuacjach:
- nieprawidłowości w budowie i funkcjonowaniu jajowodów,
- zaawansowana endometrioza,
- niepłodność męska: nieprawidłowe wyniki badania nasienia,
- niepłodność idiopatyczna (niewiadomego pochodzenia),
- gdy zawodzą inne metody leczenia niepłodności,
- w niektórych przypadkach po leczeniu onkologicznym mężczyzny lub kobiety.
Przygotowanie do in vitro
In vitro to proces wymagający zaangażowania leczącej się pary i lekarza. Pacjenci muszą przed rozpoczęciem terapii wykonać szereg badań m.in. w kierunku: toksoplazmozy, różyczki, wirusa HIV, żółtaczki typu C i B, kiły. Oprócz badań serologicznych lekarz zleca hormonalną ocenę wydolności jajników tzw. rezerwę jajnikową.
Przebieg sztucznego zapłodnienia
W naturalnym cyklu owulacyjnym w jajniku powstaje zazwyczaj tylko jeden pęcherzyk, w którym znajduje się komórka jajowa. Celem zwiększenia skuteczności zabiegu, farmakologicznie pobudza się do wzrostu kilka lub nawet kilkanaście pęcherzyków. Stymulacja owulacji jest pierwszym etapem zapłodnienia pozaustrojowego, trwa ona zwykle od kilku do kilkunastu dni. Podczas tego procesu pacjentka ma wykonywane USG dopochwowe oraz badania hormonalne z krwi.
Kolejnym etapem jest punkcja jajników, podczas której w krótkim znieczuleniu ogólnym dożylnym wprowadza się przez ścianę pochwy do jajnika cienką igłę pod kontrolą USG i pobiera się zawartość każdego pęcherzyka: płyn i komórkę jajową. W tym samym czasie partner oddaje nasienie. Kilka godzin po zabiegu para może opuścić klinikę.
W etapie laboratoryjnym z pobranych wcześniej pęcherzyków embriolog wyszukuje komórki jajowe z płynu pęcherzykowego, aby następnie ocenić ich jakość. Dojrzałe oocyty zostają połączone z plemnikami z uzyskanej próbki nasienia.
Najczęściej w trzecim lub piątym dniu po pobraniu komórek jajowych następuje etap przeniesienia zarodka do macicy (Embrio Transfer). Otrzymane zarodki przenoszone są do macicy za pomocą cienkiego, elastycznego cewnika. Zabieg jest bezbolesny i nie wymaga znieczulenia. Lekarz umieszcza zarodki w jamie macicy celem ich zagnieżdżenia i dalszej ciąży. Ilość przenoszonych embrionów zależy głównie od wieku kobiety, najczęściej są to 1-2 zarodki. Aby nie narażać kobiety na ryzyko ciąży wielopłodowej, nadliczbowe zarodki są zamrażane. Dzięki temu para nie będzie musiała przechodzić całego powyższego procesu w przypadku niepowodzenia zabiegu lub po urodzeniu upragnionego dziecka.
In vitro ICSI
Metoda ICSI (docyplazmatyczna iniekcja plemnika do komórki jajowej) jest uzupełnieniem zapłodnienia pozaustrojowego. Wykonuje się ją w przypadku zmniejszonej ilości i jakości plemników w nasieniu partnera.
W części etapów przebieg zabiegu jest taki sam jak przy klasycznym zapłodnieniu pozaustrojowym (in vitro). Różnica obejmuje wyłącznie etap laboratoryjny. ICSI polega na wstrzyknięciu jednego plemnika do komórki jajowej w celu jej zapłodnienia. Za pomocą mikromanipulatora i cieniutkiej pipety iniekcyjnej chwyta się najlepszy morfologicznie plemnik, łamie mu się witkę i wprowadza do pipety. Następnie jest podawany do środka komórki jajowej (oocytu).
Skuteczność i ryzyko in vitro
Miesięczny wskaźnik płodności młodej pary nie mającej problemów z zajściem w ciąże waha się od 12-22%. W przypadku leczenia niepłodności nie ma metody o 100% skuteczności. Procedura in vitro jest jednak najbardziej skutecznym sposobem leczenia. Wskaźnik urodzeń na cyklu leczenia wynosi od 25 do 35% u kobiet do 35 roku życia, 20-25 % do 40 roku życia i około 5-10% dla kobiet po 40 roku życia.
Powikłania
W całej Europie wykonuje się ponad 400 tysięcy zabiegów in vitro rocznie. Zapłodnienie pozaustrojowe to uznana i bezpieczna metoda leczenia niepłodności. Świadczyć o tym może fakt, że cały cykl leczenia nie wymaga hospitalizacji pacjentki. Jednak jak każda interwencja medyczna, in vitro niesie ze sobą ryzyko powikłań, których pary przystępujące IVF muszą być świadome. Komplikacje, które mogą wystąpić, to: hiperstymulacja jajników, krwawienie podczas pobrania komórek jajowych, infekcja i ciąża pozamaciczna. Ciąża bliźniacza stanowi nawet do 25-30% ciąż po in vitro. Jej ryzyko można zniwelować podając kobiecie jeden zarodek. Takie postępowanie popularne jest w krajach Skandynawskich.
Już ponad 4 miliony dzieci urodziło się dzięki zapłodnieniu pozaustrojowemu. Metoda ta zrewolucjonizowała leczenie niepłodności dając szanse posiadania własnego potomstwa parom skazanym uprzednio na bezdzietność. W 2010 roku zostało to docenione przyznaniem współtwórcy pierwszego udanego zabiegu in vitro, profesorowi Robertowi Edwardsowi nagrody NOBLA.
In vitro - najważniejsze informacje - dodano: 2010-12-14
