Wg definicji jest to obecność tkanki podobnej do błony śluzowej macicy poza jamą macicy i podobnie jak ona wrażliwej na bodźce hormonalne. Patologia charakteryzująca się obecnością ognisk endometriozy w obrębie mięśnia macicy nosi nazwę adenomiosis, poza macicą endometriosis.
Endometrioza zwykle lokalizuje się w miednicy mniejszej, rzadziej jej obecność jest rozpoznawana w pęcherzu moczowym, odbycie, bliznach pooperacyjnych (np. po cięciu cesarskim) a nawet w płucach i mózgu.
Objawy endometriozy mogą być różne w zależności od lokalizacji zmian a ich nasilenie nie koreluje z zaawansowaniem zmian. Wspólną cechą dolegliwości jest nasilenie się dolegliwości przed lub w pierwszych dniach miesiączki. Najczęściej podawanymi dolegliwościami przez 60-80% pacjentek jest bolesne miesiączkowanie i ból w miednicy mniejszej na 1-2 dni przed miesiączką oraz u 40-50% pacjentek występowanie przewlekłego, rozlanego bądź ostrego i okresowo nasilającego się bólu w miednicy mniejszej, dole brzucha i okolicy krzyżowej kręgosłupa. Bolesne współżycie podaje 30-40% pacjentek, plamienia przed miesiączką oraz obfite miesiączki podaje 14-26% chorych. Do rzadko występujących dolegliwości endometriozy należą okresowy krwiomocz, krwawienia z odbytu, bóle w bliźnie po cięciu cesarskim lub nacięciu/pęknięciu krocza, krwioplucie, samoistna odma lub wysięk do jamy opłucnowej. W literaturze podawane są kazuistyczne przypadki rozpoznania endometriozy u pacjentek z objawami zapalenia wyrostka robaczkowego, niedrożności jelit, bolów głowy i napadów drgawek przy lokalizacji ognisk w jelitach i ośrodkowym układzie nerwowym. Nierzadko endometrioza jest rozpoznawana jako przyczyna kłopotów z zajściem w ciąże. Spośród pacjentek chorujących na endometriozę 30-40% będzie zgłaszała kłopoty z zajściem w ciążę. Endometrioza stanowi obecnie jedną z częstszych przyczyn niepłodności u kobiet.
Niepłodność w endometriozie jest spowodowana mechanicznym uszkodzeniem jajowodów w wyniku powstania zrostów w miednicy mniejszej, niszczeniem tkanki jajnikowej, zaburzeniami endokrynologicznym prowadzącymi do zespołu niepękniętego pęcherzyka Graafa, współistniejącą często hiperprolaktynemią, zaburzeniami immunologicznymi prowadzącymi do zaburzenia funkcji i motoryki jajowodów, fagocytozy(niszczenia) plemników, zaburzenia implantacji (zagnieżdżeniu sie zarodka) i wzrostu ryzyka poronień. U pacjentek z endometriozą stwierdza się nadmierny wyrzut prostaglandyn PGF2, wzrost koncentracji i cytotoksyczności makrofagów, wzrost stężenia dopełniacza i spadek aktywności antygenowej limfocytów NK.
Jednoznaczne rozpoznanie endometriozy jest stawiane wyłącznie przez patomorfologa badającego pobraną tkankę podczas zabiegów inwazyjnych zwykle takich jak laparoskopia, laparotomia, wycinki z tkanek zmienionych chorobowo. Na podstawienie wywiadu lekarskiego i nieinwazyjnych badań diagnostycznych takie jak ultrasonografia, MRI, badania markerowe krwi (poziom Ca 125 oznaczany w surowicy) można jedynie podejrzewać, że pacjentka może chorować na endometriozę.
Leczenie endometriozy to przede wszystkim leczenie operacje polegające na usunięciu zmian oraz następowo w zależności od zaawansowania zmian, planów prokreacyjnych lub rozpoznania niepłodności, zalecenie starań o ciążę, wdrożenie uzupełniającego leczenia analogami gonadoliberyny lub/i metod wspomaganego rozrodu. Alternatywnie w leczeniu farmakologicznym endometriozy wykorzystywane sa związki tj. danazol, związki gestagenne (m.in. medroksyprogesteron), inhibitoro aromatazy (m.in. letrozol), związki estrogenowo-progestagenne (dwuskładnikowe tabletka antykoncepcyjna). Wspólną cechą uzupełniających metod leczenia endometriozy ma być odwracalne zahamowanie miesiączek (ciąża, farmakologiczna menopauza).
W znoszeniu objawów endometriozy stosuje się wkładkę wewnatrzmaciczną uwalniającą lewonorgestrel, leki przeciwbólowe. Donosi się o skuteczności znoszenia dolegliwości zastosowania selektywne modulatory receptora progesteronowego .
Jedyną metodą prewencji skutkom endometriozy jest wczesne zgłaszanie się do lekarza ginekologia z dolegliwościami takimi jak ból w miednicy mniejszej, nieprawidłowości krwawień miesiączkowych, bolesne współżycie oraz brak osiągnięcia ciąży pomimo rocznych już starań. Jedynie wczesne rozpoznanie i wdrożenie leczenia może zabezpieczyć przed poważnymi konsekwencjami endometriozy i doprowadzić do wieloletnich remisji.
Endometrioza - dodano: 2011-01-31
